อริยสัจ๔ โดยอริยวรรณ

ความจริงอันประเสริฐที่สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ และทรงสั่งสอนทำให้ผู้เข้าถึงเป็นอริยบุคคล

๑) ทุกข์ คือ สภาพที่ทนได้ยาก เพราะถูกบีบคั้นด้วยความเกิดขึ้นและดับสลาย เนื่องจากต้องเป็นไปตามเหตุปัจจัยที่ไม่ขึ้นต่อตัวมันเอง ได้แก่ ความเกิด ความแก่ ความเจ็บป่วย และความตาย ความพลัดพรากจากสิ่งที่รัก, ความปรารถนาไม่สมหวัง เป็นต้น โดยย่อว่า อุปาทานขันธ์ ๕ เป็นทุกข์ หน้าที่พึงกระทำ คือการกำหนดรู้หรือการศึกษาให้รู้จักให้เข้าใจชัดตามสภาพความเป็นจริง

๒) สมุทัย คือ เหตุให้เกิดทุกข์ ได้แก่ กามตัณหา,ภวตัณหา และวิภวตัณหา หน้าที่ควรกระทำคือ ควรละหรือกำจัด

๓) นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่ การดับตัณหาให้สิ้นเชิง,ภาวะปลอดทุกข์เพราะไม่มีทุกข์ที่จะเกิดขึ้นได้หมายถึงพระนิพพาน หน้าที่อันพึงทำ คือ ควรทำให้แจ้งหรือบรรลุ

๔) มรรค คือ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ ได้แก่ ทางสายกลาง มีองค์ ๘ สรุปลงในไตรสิกขา คือ ศีล
สมาธิ ปัญญา หน้าที่อันจะพึงทำ คือ ควรฝึกอบรม และลงมือปฏิบัติ